canvade
Yeni Üye
Çoğumuz şişmanladığımızı fark ettiğinde evvel ekmeği bırakmalıyım diye düşünüp kısa periyodik diyet denemeleri yapıp daha sonrasında kalıcı bir sonuç yakalayamıyor. Bu durum da şişman bireyin daha fazla kilo almasına ve kronik hastalık riskinin artmasına sebep oluyor. Yalnızca bir besini kısıtlamak yahut aç kalmak zayıflamak için tahlil değil. Bilhassa zayıfladıktan daha sonra da tekrar kilo almak istemiyorsak davranış değişikliği sağlamalıyız. Zira obezite; tekrar ortaya çıkma potansiyeline sahip ve uzun periyodik bir tedaviye muhtaçlık duyan kronik bir durumdur. Ülkemizde de son senelerda ehemmiyet kazanan davranış değişikliği tedavisi, obezitenin tedavisinde temel oluşturmaktadır. Diyet ve idmanın yanı sıra uygulanan davranış değişikliği tedavisi, obez bireylerde istenen yük kaybını sağlamaya ve kaybedilen tartısı muhafazaya yönelik muvaffakiyet oranını arttırmaktadır.
Çalışmaya nazaran, şişmanlığın tedavisinde davranış değişikliği tedavisinin vazgeçilmez olma sebebi, bireylerin şişmanlığa yol açan yanlışlı alışkanlıklarından vazgeçmek ve onların yerine yanlışsız davranışları kazanmak zorunda olmalarından kaynaklanmaktadır. Diyet ve idmanın yanı sıra yapılan davranış değişikliği tedavisi ile haftada 0.5-1 kg tartı kaybı sağlanabilmekte ve bu yük kaybı yaklaşık 1 yıl korunabilmektedir. Bireylerin yaklaşık %25’i tedavi daha sonrasında da kilo vermeye devam etmektedirler. Bunların yanı sıra, davranış değişikliği tedavisi ile ruhsal işlevlerin güzelleştirildiği ve depresyona bağlı yıpranma oranının azaltıldığı bildirilmektedir.
Davranış değişikliği tedavisi kapsamında bireylerin obezite ve diyet konusunda eğitilmesi kendilerine olan itimadı arttıracak ve belirlenen tedavi programına ahengi kolaylaştıracaktır. Eğitimde gaye, bireyi düzenlenen diyet programının içine çekmek, programın bir modülü olduğuna inandırmak, programı uygulaması için yapılması gerekenler konusunda bilinçlendirip ve sonuçta istenen davranış değişikliğine ulaşmasını ve sürdürmesini sağlamaktır.
Kendi kendini gözlemleme, tedavinin temelidir. Kendi denetimimizde olan davranışların tanımlanması temeline dayanır. bu türlü şişmanlığın altında yatan niçinler fark edilir. Yeme ataklarınız olduğu için mi (binge eating) yoksa gece fazla ölçüde yemek yediğiniz için mi kilonuz artıyor? Ya da ruh halinizdeki değişimlerden ötürü; sonluluk, gerginlik anlarında denetimsiz yenilen yiyecekler yüzünden mi şişmanlıyorsunuz? Kişinin kendini izlemesi bu davranışları fark etmesine fırsat yaratacaktır. Bunun için ana ve orta öğünleri, açlık derecesi, yemek yenilen yerleri ve vakti, kimlerle yendiği, yemek sırasındaki aktiviteleri, yenilen besinlerin ölçü ve cinsini, yemek yenildiğinde hissedilenleri; hem de fizikî aktivitenin tipi, müddeti ve aktivite yapıldıktan daha sonra hissedilenleri içeren bir “günlük” (kayıt formu) tutulmalıdır. Hangi yanılgılı davranışı değiştirmek istediğinize kayda bakarak karar verip daha sonrasında neler yapılabilir bunun üzerine beslenme uzmanınızdan yardım isteyebilirsiniz.
Bir başka davranış değişikliği metodu ise yapmaktan hoşlandığınız aktivitelerin bir listesini yapmak. Sıkıldığımızda, duygusal değişimlerde yemek yemek yerine farklı bir aktivite seçeneğiniz olmalı. Farklı aktiviteler yeme denetiminin daha rahat sürdürülmesi, birebir vakitte yemek yemeyle ilgili kanıların uzaklaştırılmasını kolaylaştırılabilir. Örneğin bir spor kısmı ile uğraşmak (egzersiz, yüzme, masa tenisi vb.), yürüyüşe çıkmak, bahçe yahut konut bitkileri ile uğraşmak, kitap, mecmua, gazete vb. okumak, müzik dinlemek, telefon konuşması yapmak, hobi ile uğraşmak (el işi, konut işi vb), duş almak, sinema, tiyatro üzere toplumsal etkinliklerde bulunmak, günlük tutmak, his ve niyetleri yazıya aktarmak vb biçiminde sıralanabilir.
Diğer davranış değişikliği biçimlerine öteki yazılarda devam edeceğiz. Şayet kalıcı olarak zayıflamak, kan bedellerini düzgünleştirmek istiyorsak kusurlu beslenme davranışlarını bir kenara bırakmalıyız. Bunun için bu sıradan yollarla başlayabilir. Kendinizi bu manada güzelleştirebilirsiniz.
Sağlıklı günler dilerim…
Çalışmaya nazaran, şişmanlığın tedavisinde davranış değişikliği tedavisinin vazgeçilmez olma sebebi, bireylerin şişmanlığa yol açan yanlışlı alışkanlıklarından vazgeçmek ve onların yerine yanlışsız davranışları kazanmak zorunda olmalarından kaynaklanmaktadır. Diyet ve idmanın yanı sıra yapılan davranış değişikliği tedavisi ile haftada 0.5-1 kg tartı kaybı sağlanabilmekte ve bu yük kaybı yaklaşık 1 yıl korunabilmektedir. Bireylerin yaklaşık %25’i tedavi daha sonrasında da kilo vermeye devam etmektedirler. Bunların yanı sıra, davranış değişikliği tedavisi ile ruhsal işlevlerin güzelleştirildiği ve depresyona bağlı yıpranma oranının azaltıldığı bildirilmektedir.
Davranış değişikliği tedavisi kapsamında bireylerin obezite ve diyet konusunda eğitilmesi kendilerine olan itimadı arttıracak ve belirlenen tedavi programına ahengi kolaylaştıracaktır. Eğitimde gaye, bireyi düzenlenen diyet programının içine çekmek, programın bir modülü olduğuna inandırmak, programı uygulaması için yapılması gerekenler konusunda bilinçlendirip ve sonuçta istenen davranış değişikliğine ulaşmasını ve sürdürmesini sağlamaktır.
Kendi kendini gözlemleme, tedavinin temelidir. Kendi denetimimizde olan davranışların tanımlanması temeline dayanır. bu türlü şişmanlığın altında yatan niçinler fark edilir. Yeme ataklarınız olduğu için mi (binge eating) yoksa gece fazla ölçüde yemek yediğiniz için mi kilonuz artıyor? Ya da ruh halinizdeki değişimlerden ötürü; sonluluk, gerginlik anlarında denetimsiz yenilen yiyecekler yüzünden mi şişmanlıyorsunuz? Kişinin kendini izlemesi bu davranışları fark etmesine fırsat yaratacaktır. Bunun için ana ve orta öğünleri, açlık derecesi, yemek yenilen yerleri ve vakti, kimlerle yendiği, yemek sırasındaki aktiviteleri, yenilen besinlerin ölçü ve cinsini, yemek yenildiğinde hissedilenleri; hem de fizikî aktivitenin tipi, müddeti ve aktivite yapıldıktan daha sonra hissedilenleri içeren bir “günlük” (kayıt formu) tutulmalıdır. Hangi yanılgılı davranışı değiştirmek istediğinize kayda bakarak karar verip daha sonrasında neler yapılabilir bunun üzerine beslenme uzmanınızdan yardım isteyebilirsiniz.
Bir başka davranış değişikliği metodu ise yapmaktan hoşlandığınız aktivitelerin bir listesini yapmak. Sıkıldığımızda, duygusal değişimlerde yemek yemek yerine farklı bir aktivite seçeneğiniz olmalı. Farklı aktiviteler yeme denetiminin daha rahat sürdürülmesi, birebir vakitte yemek yemeyle ilgili kanıların uzaklaştırılmasını kolaylaştırılabilir. Örneğin bir spor kısmı ile uğraşmak (egzersiz, yüzme, masa tenisi vb.), yürüyüşe çıkmak, bahçe yahut konut bitkileri ile uğraşmak, kitap, mecmua, gazete vb. okumak, müzik dinlemek, telefon konuşması yapmak, hobi ile uğraşmak (el işi, konut işi vb), duş almak, sinema, tiyatro üzere toplumsal etkinliklerde bulunmak, günlük tutmak, his ve niyetleri yazıya aktarmak vb biçiminde sıralanabilir.
Diğer davranış değişikliği biçimlerine öteki yazılarda devam edeceğiz. Şayet kalıcı olarak zayıflamak, kan bedellerini düzgünleştirmek istiyorsak kusurlu beslenme davranışlarını bir kenara bırakmalıyız. Bunun için bu sıradan yollarla başlayabilir. Kendinizi bu manada güzelleştirebilirsiniz.
Sağlıklı günler dilerim…