amerikali
Yeni Üye
Çocuk kitaplarındaki cinsiyet klişeleri: Yapay zeka aracı stereotipleri tanıyor
Dünya edebiyatında çocuk öykülerinde kaç tane klişe vardır? İstatistikçiler Laura Vana-Gür (TU Vienna) ve Camilla Damian (VU Amsterdam), yapay zekayı (AI) kullanarak çocuk edebiyatını cinsiyet stereotipleri açısından tarayan bir model geliştirdiler. Sonuç, hikayeleri tam olarak bu klişelere göre inceleyen bir yapay zeka aracıdır. Puanlamanın amacı yayıncıları, eğitim profesyonellerini ve ebeveynleri cinsiyet önyargısının boyutu hakkında bilgilendirmek ve konuyla ilgili farkındalığı artırmaktır.
Reklamcılık
Sonuçlar şeffaf olmalı
Bilim insanları süreçle ilgili açıklamalarında, iki bilim insanının yapay zeka aracının her kitaba 0 ile 1 arasında bir cinsiyet puanı atadığını açıklıyor. Puan ne kadar yüksek olursa yapay zekanın bulduğu cinsiyetle ilgili önyargılar da o kadar fazla olur. Laura Vana-Gür, “Mevcut dil işleme algoritmalarının bir dezavantajı, önyargıları miras almalarıdır” diye açıklıyor. Araştırmacılar için kendi araçlarının cinsiyet önyargısına kapılmaması önemliydi. Vana-Gür, “Kara kutu yöntemleriyle metinleri hedeflemedik, bunun yerine literatürde zaten var olanlara baktık ve kriterleri dikkate alarak bunu otomatikleştirmeye çalıştık” diyor. “Sonuçta neyi ölçtüğümüzü bilmeliyiz. Sonuçlar şeffaf ve anlaşılır olmalıdır.”
Bunu yapmak için Vana-Gür ve Damian, toplumsal cinsiyet stereotiplerinin çocukların gelişimi üzerindeki etkisini daha genel olarak ele alan sosyoloji, psikoloji ve eğitim alanındaki çalışmalara baktılar. Bu temelde, çocuk edebiyatını manuel olarak analiz ettiler ve cinsiyete özgü stereotipleri gösteren faktörleri topladılar. Soruları arasında şunlar vardı: Erkek ve kadın karakterlerin sayısı ne kadar dengeli? Kadın karakterler hikayeyi ne kadar etkiliyor? Erkek karakterler ağırlıklı olarak kendilerini güçlü ve atletik olarak mı tanımlıyor, kadın karakterler ise kendilerini daha çok görünüşleriyle mi tanımlıyor?
Haberleri edebi metinlere göre yeniden eğitmek
Daha ileri bilimsel çalışmalarda Vana-Gür ve Damian, metinlerden önceden üzerinde çalıştıkları çeşitli kategorileri filtrelemek amacıyla Doğal Dil İşleme (NLP) olarak adlandırılan uygun araçları aradılar. Bu kolay bir iş değil: “Bu görevi yerine getirmesi gereken algoritmalar haberler üzerine eğitilmiş ve kitaplarda pek işe yaramıyor, hatta çocuk kitaplarında pek işe yaramıyor” diye yazıyorlar.
Ekip, amaçlarına ulaşmak için araçlarını, aralarında “Alice Harikalar Diyarında”, “Külkedisi”, “Aladin ve Sihirli Lamba”, “Rapunzel” ve “Hansel ve Gretel'in de bulunduğu, telif hakkı koruması olmayan, açık erişimli öykülerden oluşan bir koleksiyon üzerinde eğitti. ” Ayrıca Wikipedia özetine dayalı olarak ana karakterlerin ve cinsiyetlerinin bir tanımını da içeriyordu. Araştırmacılar, “Karakterler belirlendikten ve cinsiyetleri bilindikten sonra kadın ve erkek karakterlerin oranı gibi noktalar kolaylıkla hesaplanabiliyor” dedi.
Araştırmacılar meslek, görünüş, zeka gibi klişelerin yanı sıra kadın, erkek, kraliçe, kral gibi cinsiyete özgü terimler için de çeşitli kategorilere yönelik sözlükler oluşturdu. “Bu, belirli bir kelimenin belirli bir bağlamda birlikte ortaya çıkmalarına dayalı olarak cinsiyetlendirilmiş bir kelimeyle nasıl ilişkili olduğunu ölçmemize olanak tanıyor.”
Araştırmacılar, sonuçlarına dayanarak, belirli kelimelerin belirli bir bağlamda ortaya çıkan çarpıtma etkilerini gösteren bir model oluşturmayı başardılar. Nihai puan için bireysel faktörlere ne kadar ağırlık vermeleri gerektiğini belirlediler.
“Farkındalık yaratmak için çalışıyoruz”
Avusturya Bilim Kurumu'ndan yapılan açıklamada, “Cinsiyet stereotiplerinin erken çocukluk döneminde geliştiği kanıtlanmıştır. Bu, çocukların ve gençlerin duygusal ve bilişsel gelişimleri üzerinde, örneğin okul performansında ve kariyer seçiminde kendini gösteren bir etkiye sahiptir” diyor. Kadın bilim insanlarının “1000 Fikir Projesi” olarak tanıtılmasına yönelik çalışmayı yürüten FWF'ye fon sağlandı.
Bilim adamlarının araştırmaları hiçbir şekilde klasik eserleri şeytanlaştırmaya yönelik değildir. Avusturya haber ajansı APA Science'a konuşan Laura Vana-Gür, “Amaç kitapları iptal etmek değil, farkındalık yaratmak” vurgusunu yapıyor. Bilim insanları her şeyden önce sonuçlarının anlaşılırlığına büyük önem veriyorlar. “Yayıncıların, eğitimcilerin ve ebeveynlerin bilinçli kararlar alabilmesini sağlamak amacıyla yorumlanabilir genel bir değerlendirme almak bizim için önemli.”
Ekip, kısmen telif hakkı nedeniyle prototipi henüz yeni çocuk hikayelerine uygulamadı. Ancak bazı temsillerin hâlâ sorunlu olduğunu gösteren çalışmalar da mevcuttur. Vana-Gür, “Bu nedenle, karakterlerin tasvirinde ufak gelişmeler olsa bile konu masadan kalkmış değil” diyor.
ayrıca oku
Daha fazla göster
daha az göster
(vardır)
Haberin Sonu