canvade
Yeni Üye
ÇOCUKLARDA LENF BEZESİ ŞİŞLİKLERİ
Lenf Bezesi Nedir?
Lenf bezeleri yahut bezleri insanlarda anne karnından itibaren tüm bedende var olan ve bağışıklık sistemi için yaşamsal değeri olan yapılardır.
Lenf bezeleri dışarıdan fark edilen yahut elimize gelebilen boyun, koltuk altı, kasık üzere yerlerde olduğu kadar karın boşluğu ve göğüs boşluğu üzere yerlerde de ağır olarak bulunurlar.
Lenf bezeleri, bedende fazlaca değerli nazaranvleri bulunan, lenf damarları olarak tanımlanan ve hücreler ortası sıvıları süzerek tüm bedenimizde, öteki damarlara benzeri biçimde, başka bir dolanım sisteminin köşe noktalarında yer alırlar.
Doğal ve sağlıklı olan lenf bezelerinin beklenen yerlerde, olağan boyut ve hallerde bakılırsavlerini yapıyor olarak mevcut olmalarıdır.
Lenf Bezelerinin misyonları Nedir?
Lenf bezelerinin ana bakılırsavi genel olarak mikropları tanımak, enfeksiyonlarla savaşmak ve ziyanlı olabilecek yabancı unsurları tanıyıp süzmek olarak sıradançe tanımlanabilir.
Lenf bezelerinin büyüklükleri yerleşim yerine nazaran değişir. Çoklukla birkaç mm’den 2-3 cm’ye kadar büyüklükte olabilirler.
hayatın birinci gününden itibaren bebekler ve küçük çocuklar vakit ortasında etraflarındaki bakteriler, virüsler ve başka mikroplarla karşılaşırlar. Her gün farklı mikroplarla tanışırlar ve bağışıklık sistemi bu müsabakalarla devamlı olarak etkindir ve vazife yapmaktadır. Lenf bezeleri de bu bakımdan devamlı etkin ve dinamik durumdadırlar.
Büyük çocuklar ve erişkinler için tanıdık, olağan ve sıradan görünen (örn. sıradan nezle-grip) enfeksiyonlarla bebekler ve küçük çocuklar birinci karşılaştıklarında, çabucak hemen pek tanımadıkları bu mikroplara karşı bağışıklık sistemi savunma için reaksiyon gösterir.
Lenf Bezeleri Hangi Durumlarda Büyür?
Bebekler ve küçük çocukların sonbahar ve kışın sıkça geçirdikleri üst teneffüs yolu enfeksiyonları çene altındaki, uzunluğunun bilhassa üst ön kesitlerindeki bezelerde reaksiyon ve savunma emeliyle büyümeye yol açarlar. Bu lenf bezelerinin boyutları sıklıkla 1.5-2 cm’yi pek geçmez.
Aslında lenf bezleri üzere bağışıklık sisteminin benzeri doğal yapıları olan bademcikler ve geniz etinde de bu durumlarda büyüme gözlenir.
Benzetme yapmak gerekirse beden için bir tehdit üzere olarak algılanan enfeksiyonlara ve mikroplara karşı lenf bezelerinin yapısındaki lenfosit ismi verilen akyuvarlar çoğalır ve enfeksiyon iyileşene, yani tehlike ortadan kalkana kadar alarm durumunda kalırlar.
Çoğunlukla enfeksiyon güzelleşince lenf bezeleri de küçülür, Enfeksiyon güzelleştikten daha sonra bile aşikâr bir süre için büyük biçimde kalabilirler. kimi vakit de küçülmeleri birkaç haftayı bulabilir.
Çoklukla tüm çocukların boyunlarında mercimek, nohut yahut fındık kadar lenf bezeleri her vakit ele gelebilir.
Kimi durumlarda lenf bezelerinin kendileri, mesela boğaz, ağız içi yahut diş enfeksiyonuna bağlı olarak, enfekte olur, iltihap yapabilirler ve sıklıkla ağrılı ve kızarık olarak büyüyebilirler. Gelişen bu durum lenfadenit (lenf bezi iltihabı) olarak tanımlanır ve hekim teklifiyle antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Lenf bezeleri bulundukları bölgeye nazaran küme halinde nazaranv yaparlar. Örneğin çene altı ve uzunluğunun üst kesitindeki bezeler sıklıkla boğaz, ağız içi, dişler, bademcikler üzere yakın bulundukları yapıların meselelerinde etkinleşir, reaksiyon verirler.
Bademcik iltihabı ve öbür üst teneffüs yolu enfeksiyonlarında, diş çürükleri yahut ağız içi yara ya da başka enfeksiyonlarında büyüme yaparlar.
Saç tabanlarında yahut baş derisindeki enfeksiyon ya da yara-zedelenmelerde ense kökündeki bezler büyüyebilir.
Kasıklardaki lenf bezleri ise yakın etraftaki yara, enfeksiyonlar ile ayak, tırnak yerleşimli yara ve enfeksiyonlarda büyüme yapabilirler.
Koltuk altı bezleri de kollarda yahut ellerdeki meselelerde büyüyebilirler.
Karın içi ve göğüs boşluğu ortasındaki lenf bezelerinin büyümeleri sıklıkla belirti vermeden geçer.
Çocukluk çağında lenf bezlerinde büyüme daha az sıklıkta daha kıymetli hastalıkların belirtisi olabilir. Bunlar içinde tüberküloz üzere enfeksiyonlar, birtakım romatizmal hastalıklar, kimi bağışıklık sistemi hastalıkları ve sık olmayarak lösemi-lenfoma üzere birtakım çocukluk çağı kanserleri olabilir.
Baş-boyun bölgesi yerleşimli kimi kanserler uzunluğundaki bezelerde uzun süren büyümeler yapabilirler.
Büyümüş lenf bezeleri nasıl kıymetlendirilir?
Lenf bezelerinin büyüklükleri, olağan ya da değerli hastalık belirtisi olup olmadıkları üzere bahisler çabucak her vakit bulundukları yere, yaşa ve hastanın öbür yakınma ve bulgularına göre kıymetlendirilir. Uzunluğunun alt kesitlerinde, art bölgesinde, köprücük kemiklerinin üstündeki boşlukta yerleşik büyümüş lenf bezelerinin daha fazla önemsenerek bir tabip tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir.
Eşlik eden halsizlik, kilo kaybı, çok terlemeler, teneffüs yakınmaları, bedenin biroldukca yerinde lenf bezlerininbüyümüş olması, karın şişliği ve ağrısı, solukluk, bedende morarma-kanamaların olması önemli hastalıklar için uyarıcı olabilir. Çocukluk çağı kanserlerinde sıklığın onbeş yaş altındaki her bir milyon çocukta 150-200 üzere düşük olduğu dikkate alınacak olursa lenf bezesi büyümelerinde evvela enfeksiyonlar olmak üzere daha sık görülen niçinler öne çıkar.
Lenf Bezesi Büyümelerinde Hikaye
Lenf bezelerinde büyüme sebebi ile doktora başvuran bir çocuğun kıymetlendirilmesine detaylı hikaye ile başlanır.
Hastanın yaşı değerli olabilir. Lenfomalar ekseriyetle daha büyük yaşlarındaki çocuklarda, enfeksiyonlara bağlı durumlar ise çoklukla altı yaşından küçük çocuklarda daha sık niçindir.
Hastaya evvelinde antibiyotik tedavisi verilip verilmediği ve müddeti sorgulanmalıdır. Kâfi müddette uygun antibiyotiğin kullanıldığı düşünülüyorsa karşılık durumu da teşhis açısından manalı olabilir.
Hikayede teneffüs meşakkati ve öksürük olması göğüs içerisinde hastalık düşündürebilir. Genel olarak besbelli derecede halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı ve devamlı yüksek ateş tüm bedeni ilgilendiren daha kıymetli bir hastalığı düşündürebilir.
Yüksek ateş, gece terlemeleri, kilo kaybı lenfoma yahut tüberküloza işaret edebilir. Üç ardışık gün 38OC’yi geçen sebebi bilinmeyen ateş, beden yükünde teşhis öncesi son 6 ayda açıklanamayan biçimde %10’u geçen kayıp ve geceleri çok terleme kıymetli olup lenfomalar açısından manalı olabilir.
bir daha sebebi açıklanamayan uzun vadeli yüksek ateş, çok halsizlik, eklemlerde şişlik ve ağrı, yaygın adale ağrıları, eklem sertliği, ciltte döküntü üzere bulgular bağ dokusu doku hastalıklarını yahut romatizmal hastalıkları düşündürebilir.
Kedi tırmalaması yahut ısırması hikayesi öbür bulgularla birlikte, bilhassa koltuk altında büyümüş bezelerde, kedi tırmığı hastalığı düşündürebilir. kimi vakit yalnızca kedilerle yakın temas hikayesi bile bu teşhisten şüphelendirebilir.
Yakın vakitte yapılmış kimi aşılar da lenf bezelerinde büyümeye niye olabilir. Aşılama hikayesi kesinlikle değerlendirilmelidir.
Hastanın tüberkülozlu birisi ile mümkün temas hikayesi ayrıyeten kesinlikle sorulmalıdır.
Lenf Bezesi Büyümelerinde Büyüme Mühleti
Lenf bezelerinde büyüme olması durumunda büyüme mühleti değerlidir. Bulgular iki haftadan daha kısa müddetli ise akut; müddet daha uzun ise subakut yahut kronik olarak tanımlanır.
Enfeksiyonlara bağlı durumlar ortasında lenf bezelerinde süratli büyüme formunda tepkilere çoklukla bakteriler yol açarlar.
Uzunluğundaki lenf bezesi iltihapları çocukların yaklaşık ¾’ünde akut, yani süratli başlangıçlı olup hastaların yarısında bulgular 3 günden, büyük çoğunluğunda ise 1 haftadan daha kısa periyodiktir.
Haftalar-aylar ortasında gelişen subakut yahut kronik lenf bezesi iltihaplarının en kıymetli niçinleri içinde ise kedi tırmığı hastalığı, mikobakteri enfeksiyonları ve toksoplazma enfeksiyonu olup daha az çoğunlukla Epstein-Barr Virus (EBV) yahut sitomegalovirus (CMV) enfeksiyonları niçindir.
Hodgkin lenfoma ve Hodgkin-dışı lenfomalarda belirtiler ve büyümüş lenf bezelerinde benzerlikler olsa da Hodgkin lenfomada hikaye aylar öncesine bile uzanabilir; Hodgkin-dışı lenfomada mühlet fazlaca daha kısa periyodiktir.
Tek yahut İki Taraflı Lenf Bezesi Büyümesi
Uzunluğundaki lenf bezelerindeki büyümenin tek taraflı yahut iki taraflı olması değerlidir.
Çocuklarda uzunluğundaki lenf bezelerinde tek taraflı iltihaplı büyümenin etkeni çoklukla bakterilerdir.
Uzunluğunda günler ortasında süratli gelişen tek taraflı lenf bezesi iltihaplanmalarında çoklukla halsizlik, çok terleme, kilo kaybı, iştahsızlık üzere tüm bedeni ilgilendirebilecek bulgular pek görülmez. Bu çocukların yarıdan azında hikayede teneffüs yolu yahut öteki enfeksiyon hikayesi alınır.
Uzunluğunda süratli gelişen iki taraflı, fazlaca sayıda lenf bezesi iltihaplanmalarında en kıymetli etken viral enfeksiyonlardır. Yüksek ateş, boğaz ağrısı ve öksürük üst teneffüs yolu enfeksiyonu düşündürür.
Hastanın yakın vakitte bademcik iltihabı yahut öteki üst teneffüs yolu enfeksiyonu geçirmiş olması, yüzünde yahut boynunda zedelenme yahut enfeksiyon olması, diş problemleri yahut ağız içi öteki bir enfeksiyon durumunda uzunluğunda büyümüş lenf bezelerinin tepkisel olarak enfeksiyon yahut iltihaba bağlı olduğu evvela düşünülebilir.
Fizik Muayene Bulguları
Hastanın genel halinde epey düşkünlük, bariz kilo kaybı, solukluk, devamlı yüksek ateş olması kanser çeşidi bir hastalık, bağışıklık sisteminde yetmezlik hali yahut tüberküloz üzere sistemik hastalıkları düşündürür.
Hastanın nabız, kan basıncı, teneffüs durumu üzere yaşamsal bulguları kaydedilir, kıymetlendirilir. Sık nefes alıp verme, teneffüs sorunu ve/veya uzunluğundaki toplar damarlarda dolgunluk göğüs ortasında kitlesel bir hastalığa işaret edebilir.
Cilt döküntülerinin eşlik etmesi çocukluk çağının döküntülü hastalıklarını, EBV enfeksiyonunu, Langerhans hücreli histiyositozu düşündürebilir.
Ciltte solukluk, peteşi ve ekimoz denilen küçük lekeler yahut morartılar yanında göğüs ön kemiğinde yahut uzun kemiklerde ağrı yanında karaciğer-dalak büyüklüğü saptanması lösemi yahut kemik iliğini de tutmuş öteki bir kanseri düşündürebilir.
Boğazda kızarıklık, bademciklerde beyazımsı iltihapların bulunması, sert damakta kırmızımsı döküntülerle birlikte kızarık dil-çilek lisanı üzere görünüm streptokok denilen bakteri enfeksiyonunu düşündürür.
Saçlı deride dermatit yahut enfeksiyonlar ense bölgesi yahut boyun ardı lenf bezelerini büyütebilir.
Bilhassa boğaz, bademcikler, dişler ve diş etleri, kulak önü tükürük bezi (parotis), çene kemiği ve uzunluğunda önde bulunan tiroid bezi muayene edilmelidir.
Görülen diş çürükleri yahut apsesi uzunluğundaki bezelerde iltihaplı büyümeye niye olabilir.
Çocuklarda sık görülmeyen, boyun önünde tiroid bezi karsinomu denilen tümörler ve geniz-boğaz yerleşimli nazofarinks karsinomu denilen tümörler de uzunluğundaki lenf nodlarına metastaz yapabilirler. İki bölge de yeterli muayene edilmelidir.
Karın muayenesi kıymetlidir. Karında kitle palpe edilip edilmediğine dikkatle bakılmalı, ayrıyeten testisler de muayene edilmelidir.
Karaciğer ve dalak büyümesi sık görülmemekle birlikte tüm bedeni ilgilendiren bir hastalığa işaret eder.
Ayrıyeten her iki göğüs bölgesinin muayene edilmesi ve akciğerlerin havalanmasına dikkat edilmesi gerekir.
Lenf Bezelerinin Muayene Özellikleri
Enfeksiyon ve enfeksiyon dışı niçinler ayrımında lenf bezelerinin nitelik ve başka özellikleri yardımcıdır. Lenf bezelerinin parmak uçları ile nazikçe ellenip yoklanarak boyutu, niteliği, hassaslığı, hareketliliği kıymetlendirilir. Hastanın boynunu, omuz ve kolunu, bacaklarını rahat bırakması ve uygun durum ile adalelerin gevşek kalması sağlanmalıdır.
Tüm lenf bezesi bölgeleri (boyun, koltuk altları, kasıklar gibi) titizlikle muayene edilmelidir. Bir lenf bezesinin tek olarak yahut komşu lenf bezeleri ile bir arada büyümüş olarak ele gelmesi bölgesel; komşu olmayan ikiden çok lenf bezesi bölgesinde büyümeler saptanması ise yaygın lenfadenopati (lenf bezesi büyümesi) olarak tanımlanır.
Yaygın lenf bezesi büyümelerine karaciğer ve dalak büyümesi de eşlik edebilir ve daha kıymetli hastalıklara işaret edebilir.
Yerleşim yerine bakılırsa değişmekle birlikte genel olarak bir lenf nodunun bir boyutu 10 mm’den çok ise büyümüş kabul edilir. İstisna olarak dirsek etrafında 5 mm’den büyük ve kasık bölgesinde 15 mm’den büyük lenf nodları olağandışı kabul edilir.
Köprücük kemiklerinin üstündeki çukur-boşlukta yerleşik büyümüş lenf bezeleri ise, küçük olsalar bile, aksi ispat edilene kadar her yaş kümesinde önemli olarak değerlendirilmelidir. Boyun alt bölümlerindeki büyümüş lenf bezelerinin de dikkatli değerlendirilmeleri gerekir.
Uzunluğunda çapı 1.5 cm’yi aşmış lenf bezeleri ekseriyetle büyümüş kabul edilirse de çocuklarda, bilhassa boynun üst kısımlarında ve çene altlarında, sıklıkla enfeksiyonlara bağlı olarak 2-2.5 cm’ye kadar büyümüş lenf bezeleri çoğunlukla ele gelebilir. Reaktif, yani enfeksiyonlara bağlı olarak tepkisel biçimde büyümüş olarak bedellendirilen bu çeşit lenf bezeleri sıklıkla oval şekilli-yuvarlaklaşmamış yapıdadır.
Boyun yerleşimli lenf bezeleri ağız ve boğaz-yutak yanında baş ve boyun bölgesinin yüzeyel dokularını da süzer. Lenf bezelerine eşlik eden boyun yerleşimli kitlelerin yeri epeyce kıymetlidir. Uzunluğunda art kesimde (üçgende) yerleşmiş kitlelerde tümör mümkünlüğü daha fazla iken ön bölümdeki (üçgende) kitleler (tiroid haricinde) çoklukla güzel huylu oluşumlardır.
Ense bölgesindeki lenf bezeleri saçlı derinin art kısmını süzer ve olağan çocukların %5’inde ele gelebilirler. Yaygın lenfadenopati (lenf bezesi büyümesi) durumlarında çoğunlukla ele gelseler de bölgesel olarak büyümeleri çoklukla saçlı derinin enfeksiyon yahut dermatitleri kararıdur.
Yanlarda yahut önde çene altı yerleşimli büyümüş lenf bezelerinin sebebi ekseriyetle diş apsesi, boğaz iltihapları yahut diş eti-ağız içi iltihapları üzere mahallî enfeksiyonlardır.
Köprücük kemiklerinin üstündeki çukur-boşlukta yerleşik büyümüş lenf bezeleri baş-boyun bölgesini, kolları, göğüsün yüzeyel yapılarını, akciğerleri, göğüs içi boşlukları ve karın ortasından gelen lenf damarlarını süzerler. Bu yerleşimdeki lenf bezelerinin epey dikkatli ve titizce değerlendirilmeleri gerekir.
Koltuk altındaki lenf bezeleri çocukların %90’ında ele gelebilir. Tek taraflı koltuk altında uzun periyodik büyümüş tekli lenf bezesinin en kıymetli sebebi kedi tırmığı hastalığıdır.
Koldan yapılan aşılar da (özellikle BCG aşısı) koltuk altında büyümüş lenf bezesine niye olabilir
Kasıklardaki lenf bezeleri bacaklar, ayaklar, genital bölge ve etrafı ve kalçalardan gelen lenf sıvılarını süzerler. Muayenede ekseriyetle ele gelseler de enfeksiyon niçiniyle de büyüyebilirler. Kasıklardaki sebebi anlaşılamayan lenf bezesi büyümelerinde genital bölge ve etrafında apse, fissür yahut öbür iltihaplı odaklar araştırılmalıdır.
Çocuklarda kasıklardaki lenf bezeleri epey ve hayli sayıda büyümüşse bağlı etraf yapılarda tümör olabileceği de akılda tutulmalıdır.
Kanserle Bağlantılı Lenf Bezesi Büyümeleri
Aşikâr bir lenf bezesi bölgesi için beklenenden daha büyük ele gelen, ağrısız, hassaslık olmayan ve büyümeye devam eden lenf bezeleri makûs huylu tümörler için kuşku yaratmalıdır.
Lenf bezesinin alakalı olduğu bölgede enfeksiyon-iltihap bulgusu olmaması, akciğer sinemasında yahut öteki incelemelerde kitle saptanması, bilhassa daima yüksek ateş, oldukça kilo kaybı ve çok terleme üzere bulgular yanında halsizlik, solukluk, iştahsızlık üzere yakınmaların bulunması kuşkuyu artırır.
Lenfomalar, lösemi ve bedene dağılma yapmış birtakım kanserler uzunluğunda yahut başka bölgelerde lenf bezesi büyümelerine niye olabilir. Belirli bir lenf bezesi bölgesi için beklenenden daha büyük ele gelen, ağrısız, hassaslık olmayan ve giderek büyümekte olan lenf bezeleri kuşku yaratmalıdır.
Çocukluk çağı kanserlerinn %25’ten çoksı baş-boyun bölgesinde yerleşmiş olup en sık olarak uzunluğundaki lenf bezeleri tutulur. Birinci 6 yaş içerisinde uzunluğunda büyümüş lenf bezelerine niye olan tümörler ortasında lösemiler ve nöroblastom en başta gelir, rabdomiyosarkom ve Hodgkin-dışı lenfomalar bunları izler.
Altı yaşından daha sonra ise Hodgkin lenfoma uzunluğunda büyümüş lenf bezelerine niye olan kanserler ortasında en değerlisidir, bunu Hodgkin-dışı lenfoma izler. Uzunluğunda büyümüş lenf bezeleri Hodgkin hastalığında olguların %80-90’ında görülürken (genellikle tek taraflı) Hodgkin-dışı lenfomada %40’ında (genellikle iki taraflı) görülür.
Lenfomalar
Lenf bezesi kanseri çocukluk çağında nispeten sık görülen kanserlerden birisidir. Bu kanserlere genel olarak ‘lenfoma’ ismi verilir.
Sık geliştikleri yerler içinde boyun bölgesi, göğüs boşluğu yahut karın boşluğu olup bu yerlerdeki lenf bezelerinin çok büyümesi yanında göğüs ortasındaki timus ismi verilen yapı yahut karın ortasında barsaklardan da gelişebilirler.
Hodgkin lenfoma ve Hodgkin-dışı lenfoma olarak iki ana çeşidi vardır. Bu iki lenfoma çeşidinin gelişme hali, belirti ve bulguları, tedavi yaklaşımları içinde farklılıklar vardır.
Lenfomalar ülkemizde lösemilerden daha sonra çocuklarda en sık görülen kanserlerdir.
Çeşidine bakılırsa ve evresine, yani yaygınlığına nazaran uygulanan kemoterapi ve radyoterapi ile yüksek oranlarda güzelleşirler.
Lenf Bezesi Büyümelerinde Tedavi
Lenf bezesi büyümelerinin her vakit tedavi edilmesi gerekmez. Bilhassa virüslere bağlı teneffüs yolu enfeksiyonlarında büyüyen lenf bezelerinin tedavisine gerek yoktur. Hastalık geçtiğinde lenf bezeleri de ekseriyetle geriler.
Uzman bir hekimin değerlendirmesi kararında bakterilere bağlı enfeksiyon kararı büyüme düşünülürse antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Lenf bezelerinin pek beklenmeyecekleri yerlerde ve beklenenden büyük olmaları, büyüklüklerinin uzun müddet devam etmesi, eşlik eden öteki kıymetli yakınmaların olması ve tereddüt oluşan durumlarda kesinlikle bir uzman doktora görünmek gerekeceği de unutulmamalıdır.
Üstte bahsedilen biçimde çocuklarda lenf bezlerinin bedenin olağan yapıları olarak nazaranvleri olduğu, bilhassa uzunluğunda sıklıkla ele gelebildiği ve enfeksiyonlara bağlı olarak büyüme ve küçülmelerin görülebileceği bilinmelidir.
Bunun yanında ailelerin dikkatini çeken ve kuşku yaratan her türlü lenf bezi büyümelerinin vakit geçirmeden tabip tarafınca değerlendirilmeleri gerekeceği akılda bulundurulmalıdır.
Prof Dr Bilgehan Yalçın
Lenf Bezesi Nedir?
Lenf bezeleri yahut bezleri insanlarda anne karnından itibaren tüm bedende var olan ve bağışıklık sistemi için yaşamsal değeri olan yapılardır.
Lenf bezeleri dışarıdan fark edilen yahut elimize gelebilen boyun, koltuk altı, kasık üzere yerlerde olduğu kadar karın boşluğu ve göğüs boşluğu üzere yerlerde de ağır olarak bulunurlar.
Lenf bezeleri, bedende fazlaca değerli nazaranvleri bulunan, lenf damarları olarak tanımlanan ve hücreler ortası sıvıları süzerek tüm bedenimizde, öteki damarlara benzeri biçimde, başka bir dolanım sisteminin köşe noktalarında yer alırlar.
Doğal ve sağlıklı olan lenf bezelerinin beklenen yerlerde, olağan boyut ve hallerde bakılırsavlerini yapıyor olarak mevcut olmalarıdır.
Lenf Bezelerinin misyonları Nedir?
Lenf bezelerinin ana bakılırsavi genel olarak mikropları tanımak, enfeksiyonlarla savaşmak ve ziyanlı olabilecek yabancı unsurları tanıyıp süzmek olarak sıradançe tanımlanabilir.
Lenf bezelerinin büyüklükleri yerleşim yerine nazaran değişir. Çoklukla birkaç mm’den 2-3 cm’ye kadar büyüklükte olabilirler.
hayatın birinci gününden itibaren bebekler ve küçük çocuklar vakit ortasında etraflarındaki bakteriler, virüsler ve başka mikroplarla karşılaşırlar. Her gün farklı mikroplarla tanışırlar ve bağışıklık sistemi bu müsabakalarla devamlı olarak etkindir ve vazife yapmaktadır. Lenf bezeleri de bu bakımdan devamlı etkin ve dinamik durumdadırlar.
Büyük çocuklar ve erişkinler için tanıdık, olağan ve sıradan görünen (örn. sıradan nezle-grip) enfeksiyonlarla bebekler ve küçük çocuklar birinci karşılaştıklarında, çabucak hemen pek tanımadıkları bu mikroplara karşı bağışıklık sistemi savunma için reaksiyon gösterir.
Lenf Bezeleri Hangi Durumlarda Büyür?
Bebekler ve küçük çocukların sonbahar ve kışın sıkça geçirdikleri üst teneffüs yolu enfeksiyonları çene altındaki, uzunluğunun bilhassa üst ön kesitlerindeki bezelerde reaksiyon ve savunma emeliyle büyümeye yol açarlar. Bu lenf bezelerinin boyutları sıklıkla 1.5-2 cm’yi pek geçmez.
Aslında lenf bezleri üzere bağışıklık sisteminin benzeri doğal yapıları olan bademcikler ve geniz etinde de bu durumlarda büyüme gözlenir.
Benzetme yapmak gerekirse beden için bir tehdit üzere olarak algılanan enfeksiyonlara ve mikroplara karşı lenf bezelerinin yapısındaki lenfosit ismi verilen akyuvarlar çoğalır ve enfeksiyon iyileşene, yani tehlike ortadan kalkana kadar alarm durumunda kalırlar.
Çoğunlukla enfeksiyon güzelleşince lenf bezeleri de küçülür, Enfeksiyon güzelleştikten daha sonra bile aşikâr bir süre için büyük biçimde kalabilirler. kimi vakit de küçülmeleri birkaç haftayı bulabilir.
Çoklukla tüm çocukların boyunlarında mercimek, nohut yahut fındık kadar lenf bezeleri her vakit ele gelebilir.
Kimi durumlarda lenf bezelerinin kendileri, mesela boğaz, ağız içi yahut diş enfeksiyonuna bağlı olarak, enfekte olur, iltihap yapabilirler ve sıklıkla ağrılı ve kızarık olarak büyüyebilirler. Gelişen bu durum lenfadenit (lenf bezi iltihabı) olarak tanımlanır ve hekim teklifiyle antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Lenf bezeleri bulundukları bölgeye nazaran küme halinde nazaranv yaparlar. Örneğin çene altı ve uzunluğunun üst kesitindeki bezeler sıklıkla boğaz, ağız içi, dişler, bademcikler üzere yakın bulundukları yapıların meselelerinde etkinleşir, reaksiyon verirler.
Bademcik iltihabı ve öbür üst teneffüs yolu enfeksiyonlarında, diş çürükleri yahut ağız içi yara ya da başka enfeksiyonlarında büyüme yaparlar.
Saç tabanlarında yahut baş derisindeki enfeksiyon ya da yara-zedelenmelerde ense kökündeki bezler büyüyebilir.
Kasıklardaki lenf bezleri ise yakın etraftaki yara, enfeksiyonlar ile ayak, tırnak yerleşimli yara ve enfeksiyonlarda büyüme yapabilirler.
Koltuk altı bezleri de kollarda yahut ellerdeki meselelerde büyüyebilirler.
Karın içi ve göğüs boşluğu ortasındaki lenf bezelerinin büyümeleri sıklıkla belirti vermeden geçer.
Çocukluk çağında lenf bezlerinde büyüme daha az sıklıkta daha kıymetli hastalıkların belirtisi olabilir. Bunlar içinde tüberküloz üzere enfeksiyonlar, birtakım romatizmal hastalıklar, kimi bağışıklık sistemi hastalıkları ve sık olmayarak lösemi-lenfoma üzere birtakım çocukluk çağı kanserleri olabilir.
Baş-boyun bölgesi yerleşimli kimi kanserler uzunluğundaki bezelerde uzun süren büyümeler yapabilirler.
Büyümüş lenf bezeleri nasıl kıymetlendirilir?
Lenf bezelerinin büyüklükleri, olağan ya da değerli hastalık belirtisi olup olmadıkları üzere bahisler çabucak her vakit bulundukları yere, yaşa ve hastanın öbür yakınma ve bulgularına göre kıymetlendirilir. Uzunluğunun alt kesitlerinde, art bölgesinde, köprücük kemiklerinin üstündeki boşlukta yerleşik büyümüş lenf bezelerinin daha fazla önemsenerek bir tabip tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir.
Eşlik eden halsizlik, kilo kaybı, çok terlemeler, teneffüs yakınmaları, bedenin biroldukca yerinde lenf bezlerininbüyümüş olması, karın şişliği ve ağrısı, solukluk, bedende morarma-kanamaların olması önemli hastalıklar için uyarıcı olabilir. Çocukluk çağı kanserlerinde sıklığın onbeş yaş altındaki her bir milyon çocukta 150-200 üzere düşük olduğu dikkate alınacak olursa lenf bezesi büyümelerinde evvela enfeksiyonlar olmak üzere daha sık görülen niçinler öne çıkar.
Lenf Bezesi Büyümelerinde Hikaye
Lenf bezelerinde büyüme sebebi ile doktora başvuran bir çocuğun kıymetlendirilmesine detaylı hikaye ile başlanır.
Hastanın yaşı değerli olabilir. Lenfomalar ekseriyetle daha büyük yaşlarındaki çocuklarda, enfeksiyonlara bağlı durumlar ise çoklukla altı yaşından küçük çocuklarda daha sık niçindir.
Hastaya evvelinde antibiyotik tedavisi verilip verilmediği ve müddeti sorgulanmalıdır. Kâfi müddette uygun antibiyotiğin kullanıldığı düşünülüyorsa karşılık durumu da teşhis açısından manalı olabilir.
Hikayede teneffüs meşakkati ve öksürük olması göğüs içerisinde hastalık düşündürebilir. Genel olarak besbelli derecede halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı ve devamlı yüksek ateş tüm bedeni ilgilendiren daha kıymetli bir hastalığı düşündürebilir.
Yüksek ateş, gece terlemeleri, kilo kaybı lenfoma yahut tüberküloza işaret edebilir. Üç ardışık gün 38OC’yi geçen sebebi bilinmeyen ateş, beden yükünde teşhis öncesi son 6 ayda açıklanamayan biçimde %10’u geçen kayıp ve geceleri çok terleme kıymetli olup lenfomalar açısından manalı olabilir.
bir daha sebebi açıklanamayan uzun vadeli yüksek ateş, çok halsizlik, eklemlerde şişlik ve ağrı, yaygın adale ağrıları, eklem sertliği, ciltte döküntü üzere bulgular bağ dokusu doku hastalıklarını yahut romatizmal hastalıkları düşündürebilir.
Kedi tırmalaması yahut ısırması hikayesi öbür bulgularla birlikte, bilhassa koltuk altında büyümüş bezelerde, kedi tırmığı hastalığı düşündürebilir. kimi vakit yalnızca kedilerle yakın temas hikayesi bile bu teşhisten şüphelendirebilir.
Yakın vakitte yapılmış kimi aşılar da lenf bezelerinde büyümeye niye olabilir. Aşılama hikayesi kesinlikle değerlendirilmelidir.
Hastanın tüberkülozlu birisi ile mümkün temas hikayesi ayrıyeten kesinlikle sorulmalıdır.
Lenf Bezesi Büyümelerinde Büyüme Mühleti
Lenf bezelerinde büyüme olması durumunda büyüme mühleti değerlidir. Bulgular iki haftadan daha kısa müddetli ise akut; müddet daha uzun ise subakut yahut kronik olarak tanımlanır.
Enfeksiyonlara bağlı durumlar ortasında lenf bezelerinde süratli büyüme formunda tepkilere çoklukla bakteriler yol açarlar.
Uzunluğundaki lenf bezesi iltihapları çocukların yaklaşık ¾’ünde akut, yani süratli başlangıçlı olup hastaların yarısında bulgular 3 günden, büyük çoğunluğunda ise 1 haftadan daha kısa periyodiktir.
Haftalar-aylar ortasında gelişen subakut yahut kronik lenf bezesi iltihaplarının en kıymetli niçinleri içinde ise kedi tırmığı hastalığı, mikobakteri enfeksiyonları ve toksoplazma enfeksiyonu olup daha az çoğunlukla Epstein-Barr Virus (EBV) yahut sitomegalovirus (CMV) enfeksiyonları niçindir.
Hodgkin lenfoma ve Hodgkin-dışı lenfomalarda belirtiler ve büyümüş lenf bezelerinde benzerlikler olsa da Hodgkin lenfomada hikaye aylar öncesine bile uzanabilir; Hodgkin-dışı lenfomada mühlet fazlaca daha kısa periyodiktir.
Tek yahut İki Taraflı Lenf Bezesi Büyümesi
Uzunluğundaki lenf bezelerindeki büyümenin tek taraflı yahut iki taraflı olması değerlidir.
Çocuklarda uzunluğundaki lenf bezelerinde tek taraflı iltihaplı büyümenin etkeni çoklukla bakterilerdir.
Uzunluğunda günler ortasında süratli gelişen tek taraflı lenf bezesi iltihaplanmalarında çoklukla halsizlik, çok terleme, kilo kaybı, iştahsızlık üzere tüm bedeni ilgilendirebilecek bulgular pek görülmez. Bu çocukların yarıdan azında hikayede teneffüs yolu yahut öteki enfeksiyon hikayesi alınır.
Uzunluğunda süratli gelişen iki taraflı, fazlaca sayıda lenf bezesi iltihaplanmalarında en kıymetli etken viral enfeksiyonlardır. Yüksek ateş, boğaz ağrısı ve öksürük üst teneffüs yolu enfeksiyonu düşündürür.
Hastanın yakın vakitte bademcik iltihabı yahut öteki üst teneffüs yolu enfeksiyonu geçirmiş olması, yüzünde yahut boynunda zedelenme yahut enfeksiyon olması, diş problemleri yahut ağız içi öteki bir enfeksiyon durumunda uzunluğunda büyümüş lenf bezelerinin tepkisel olarak enfeksiyon yahut iltihaba bağlı olduğu evvela düşünülebilir.
Fizik Muayene Bulguları
Hastanın genel halinde epey düşkünlük, bariz kilo kaybı, solukluk, devamlı yüksek ateş olması kanser çeşidi bir hastalık, bağışıklık sisteminde yetmezlik hali yahut tüberküloz üzere sistemik hastalıkları düşündürür.
Hastanın nabız, kan basıncı, teneffüs durumu üzere yaşamsal bulguları kaydedilir, kıymetlendirilir. Sık nefes alıp verme, teneffüs sorunu ve/veya uzunluğundaki toplar damarlarda dolgunluk göğüs ortasında kitlesel bir hastalığa işaret edebilir.
Cilt döküntülerinin eşlik etmesi çocukluk çağının döküntülü hastalıklarını, EBV enfeksiyonunu, Langerhans hücreli histiyositozu düşündürebilir.
Ciltte solukluk, peteşi ve ekimoz denilen küçük lekeler yahut morartılar yanında göğüs ön kemiğinde yahut uzun kemiklerde ağrı yanında karaciğer-dalak büyüklüğü saptanması lösemi yahut kemik iliğini de tutmuş öteki bir kanseri düşündürebilir.
Boğazda kızarıklık, bademciklerde beyazımsı iltihapların bulunması, sert damakta kırmızımsı döküntülerle birlikte kızarık dil-çilek lisanı üzere görünüm streptokok denilen bakteri enfeksiyonunu düşündürür.
Saçlı deride dermatit yahut enfeksiyonlar ense bölgesi yahut boyun ardı lenf bezelerini büyütebilir.
Bilhassa boğaz, bademcikler, dişler ve diş etleri, kulak önü tükürük bezi (parotis), çene kemiği ve uzunluğunda önde bulunan tiroid bezi muayene edilmelidir.
Görülen diş çürükleri yahut apsesi uzunluğundaki bezelerde iltihaplı büyümeye niye olabilir.
Çocuklarda sık görülmeyen, boyun önünde tiroid bezi karsinomu denilen tümörler ve geniz-boğaz yerleşimli nazofarinks karsinomu denilen tümörler de uzunluğundaki lenf nodlarına metastaz yapabilirler. İki bölge de yeterli muayene edilmelidir.
Karın muayenesi kıymetlidir. Karında kitle palpe edilip edilmediğine dikkatle bakılmalı, ayrıyeten testisler de muayene edilmelidir.
Karaciğer ve dalak büyümesi sık görülmemekle birlikte tüm bedeni ilgilendiren bir hastalığa işaret eder.
Ayrıyeten her iki göğüs bölgesinin muayene edilmesi ve akciğerlerin havalanmasına dikkat edilmesi gerekir.
Lenf Bezelerinin Muayene Özellikleri
Enfeksiyon ve enfeksiyon dışı niçinler ayrımında lenf bezelerinin nitelik ve başka özellikleri yardımcıdır. Lenf bezelerinin parmak uçları ile nazikçe ellenip yoklanarak boyutu, niteliği, hassaslığı, hareketliliği kıymetlendirilir. Hastanın boynunu, omuz ve kolunu, bacaklarını rahat bırakması ve uygun durum ile adalelerin gevşek kalması sağlanmalıdır.
Tüm lenf bezesi bölgeleri (boyun, koltuk altları, kasıklar gibi) titizlikle muayene edilmelidir. Bir lenf bezesinin tek olarak yahut komşu lenf bezeleri ile bir arada büyümüş olarak ele gelmesi bölgesel; komşu olmayan ikiden çok lenf bezesi bölgesinde büyümeler saptanması ise yaygın lenfadenopati (lenf bezesi büyümesi) olarak tanımlanır.
Yaygın lenf bezesi büyümelerine karaciğer ve dalak büyümesi de eşlik edebilir ve daha kıymetli hastalıklara işaret edebilir.
Yerleşim yerine bakılırsa değişmekle birlikte genel olarak bir lenf nodunun bir boyutu 10 mm’den çok ise büyümüş kabul edilir. İstisna olarak dirsek etrafında 5 mm’den büyük ve kasık bölgesinde 15 mm’den büyük lenf nodları olağandışı kabul edilir.
Köprücük kemiklerinin üstündeki çukur-boşlukta yerleşik büyümüş lenf bezeleri ise, küçük olsalar bile, aksi ispat edilene kadar her yaş kümesinde önemli olarak değerlendirilmelidir. Boyun alt bölümlerindeki büyümüş lenf bezelerinin de dikkatli değerlendirilmeleri gerekir.
Uzunluğunda çapı 1.5 cm’yi aşmış lenf bezeleri ekseriyetle büyümüş kabul edilirse de çocuklarda, bilhassa boynun üst kısımlarında ve çene altlarında, sıklıkla enfeksiyonlara bağlı olarak 2-2.5 cm’ye kadar büyümüş lenf bezeleri çoğunlukla ele gelebilir. Reaktif, yani enfeksiyonlara bağlı olarak tepkisel biçimde büyümüş olarak bedellendirilen bu çeşit lenf bezeleri sıklıkla oval şekilli-yuvarlaklaşmamış yapıdadır.
Boyun yerleşimli lenf bezeleri ağız ve boğaz-yutak yanında baş ve boyun bölgesinin yüzeyel dokularını da süzer. Lenf bezelerine eşlik eden boyun yerleşimli kitlelerin yeri epeyce kıymetlidir. Uzunluğunda art kesimde (üçgende) yerleşmiş kitlelerde tümör mümkünlüğü daha fazla iken ön bölümdeki (üçgende) kitleler (tiroid haricinde) çoklukla güzel huylu oluşumlardır.
Ense bölgesindeki lenf bezeleri saçlı derinin art kısmını süzer ve olağan çocukların %5’inde ele gelebilirler. Yaygın lenfadenopati (lenf bezesi büyümesi) durumlarında çoğunlukla ele gelseler de bölgesel olarak büyümeleri çoklukla saçlı derinin enfeksiyon yahut dermatitleri kararıdur.
Yanlarda yahut önde çene altı yerleşimli büyümüş lenf bezelerinin sebebi ekseriyetle diş apsesi, boğaz iltihapları yahut diş eti-ağız içi iltihapları üzere mahallî enfeksiyonlardır.
Köprücük kemiklerinin üstündeki çukur-boşlukta yerleşik büyümüş lenf bezeleri baş-boyun bölgesini, kolları, göğüsün yüzeyel yapılarını, akciğerleri, göğüs içi boşlukları ve karın ortasından gelen lenf damarlarını süzerler. Bu yerleşimdeki lenf bezelerinin epey dikkatli ve titizce değerlendirilmeleri gerekir.
Koltuk altındaki lenf bezeleri çocukların %90’ında ele gelebilir. Tek taraflı koltuk altında uzun periyodik büyümüş tekli lenf bezesinin en kıymetli sebebi kedi tırmığı hastalığıdır.
Koldan yapılan aşılar da (özellikle BCG aşısı) koltuk altında büyümüş lenf bezesine niye olabilir
Kasıklardaki lenf bezeleri bacaklar, ayaklar, genital bölge ve etrafı ve kalçalardan gelen lenf sıvılarını süzerler. Muayenede ekseriyetle ele gelseler de enfeksiyon niçiniyle de büyüyebilirler. Kasıklardaki sebebi anlaşılamayan lenf bezesi büyümelerinde genital bölge ve etrafında apse, fissür yahut öbür iltihaplı odaklar araştırılmalıdır.
Çocuklarda kasıklardaki lenf bezeleri epey ve hayli sayıda büyümüşse bağlı etraf yapılarda tümör olabileceği de akılda tutulmalıdır.
Kanserle Bağlantılı Lenf Bezesi Büyümeleri
Aşikâr bir lenf bezesi bölgesi için beklenenden daha büyük ele gelen, ağrısız, hassaslık olmayan ve büyümeye devam eden lenf bezeleri makûs huylu tümörler için kuşku yaratmalıdır.
Lenf bezesinin alakalı olduğu bölgede enfeksiyon-iltihap bulgusu olmaması, akciğer sinemasında yahut öteki incelemelerde kitle saptanması, bilhassa daima yüksek ateş, oldukça kilo kaybı ve çok terleme üzere bulgular yanında halsizlik, solukluk, iştahsızlık üzere yakınmaların bulunması kuşkuyu artırır.
Lenfomalar, lösemi ve bedene dağılma yapmış birtakım kanserler uzunluğunda yahut başka bölgelerde lenf bezesi büyümelerine niye olabilir. Belirli bir lenf bezesi bölgesi için beklenenden daha büyük ele gelen, ağrısız, hassaslık olmayan ve giderek büyümekte olan lenf bezeleri kuşku yaratmalıdır.
Çocukluk çağı kanserlerinn %25’ten çoksı baş-boyun bölgesinde yerleşmiş olup en sık olarak uzunluğundaki lenf bezeleri tutulur. Birinci 6 yaş içerisinde uzunluğunda büyümüş lenf bezelerine niye olan tümörler ortasında lösemiler ve nöroblastom en başta gelir, rabdomiyosarkom ve Hodgkin-dışı lenfomalar bunları izler.
Altı yaşından daha sonra ise Hodgkin lenfoma uzunluğunda büyümüş lenf bezelerine niye olan kanserler ortasında en değerlisidir, bunu Hodgkin-dışı lenfoma izler. Uzunluğunda büyümüş lenf bezeleri Hodgkin hastalığında olguların %80-90’ında görülürken (genellikle tek taraflı) Hodgkin-dışı lenfomada %40’ında (genellikle iki taraflı) görülür.
Lenfomalar
Lenf bezesi kanseri çocukluk çağında nispeten sık görülen kanserlerden birisidir. Bu kanserlere genel olarak ‘lenfoma’ ismi verilir.
Sık geliştikleri yerler içinde boyun bölgesi, göğüs boşluğu yahut karın boşluğu olup bu yerlerdeki lenf bezelerinin çok büyümesi yanında göğüs ortasındaki timus ismi verilen yapı yahut karın ortasında barsaklardan da gelişebilirler.
Hodgkin lenfoma ve Hodgkin-dışı lenfoma olarak iki ana çeşidi vardır. Bu iki lenfoma çeşidinin gelişme hali, belirti ve bulguları, tedavi yaklaşımları içinde farklılıklar vardır.
Lenfomalar ülkemizde lösemilerden daha sonra çocuklarda en sık görülen kanserlerdir.
Çeşidine bakılırsa ve evresine, yani yaygınlığına nazaran uygulanan kemoterapi ve radyoterapi ile yüksek oranlarda güzelleşirler.
Lenf Bezesi Büyümelerinde Tedavi
Lenf bezesi büyümelerinin her vakit tedavi edilmesi gerekmez. Bilhassa virüslere bağlı teneffüs yolu enfeksiyonlarında büyüyen lenf bezelerinin tedavisine gerek yoktur. Hastalık geçtiğinde lenf bezeleri de ekseriyetle geriler.
Uzman bir hekimin değerlendirmesi kararında bakterilere bağlı enfeksiyon kararı büyüme düşünülürse antibiyotik tedavisi gerekebilir.
Lenf bezelerinin pek beklenmeyecekleri yerlerde ve beklenenden büyük olmaları, büyüklüklerinin uzun müddet devam etmesi, eşlik eden öteki kıymetli yakınmaların olması ve tereddüt oluşan durumlarda kesinlikle bir uzman doktora görünmek gerekeceği de unutulmamalıdır.
Üstte bahsedilen biçimde çocuklarda lenf bezlerinin bedenin olağan yapıları olarak nazaranvleri olduğu, bilhassa uzunluğunda sıklıkla ele gelebildiği ve enfeksiyonlara bağlı olarak büyüme ve küçülmelerin görülebileceği bilinmelidir.
Bunun yanında ailelerin dikkatini çeken ve kuşku yaratan her türlü lenf bezi büyümelerinin vakit geçirmeden tabip tarafınca değerlendirilmeleri gerekeceği akılda bulundurulmalıdır.
Prof Dr Bilgehan Yalçın